طبق نظریه تحليل رفتار متقابل اریک برن، شخصیت هر فرد از بخشهایی تشکیل شده ولی در هر فردی یکی از این بخشها غالب است، لذا بیشتر کارهای فرد از بخش غالب او سرچشمه می گیرد. تحليل رفتار متقابل راهي است براي آنكه ببينيم بين مردم و درون آنها چه مي گذرد. با اين روش مي توان روشن كرد كه در لايه هاي زيرين ارتباطات جاري بين انسانها به واقع چه چيزي در حال رخ دادن است. اریک برن می گوید رفتارها، افکار، احساسات و عواطف مختلف انسان از بخشهای مختلف شخصیت وی سرچشمه می گیرد.
وی اجزاء شخصیت انسان را به سه بخش تقسیم می کند:
1- حالت من کودک (child ego stage)
2- حالت من والــد (parent ego stage )
3- حالت من بالــغ (adult ego stage)
هر فرد از لحاظ رشد شخصیت ابتدا دارای حالت کودک و سپس دارای حالت والد و در نهایت دارای حالت بالغ می شود. این سه بخش شخصیت در هر فرد سالم وجود دارد ولی مقدار اثر گذاری آنها از فردی به فرد دیگر در هر موقعیت معین زندگی فرق می کند. همچنین حاکمیت شخصیت در هر فرد ممکن است به عهده یکی از این اجزاء باشد که هر کدام طبیعتاً حکومتهای متفاوتی را بنا خواهند گذاشت یعنی اشخاص بیشتر زندگی خود را در یکی از حالات "من" بسر می برند پس شخصیت افراد متفاوت خواهد شد. در حقیقت شخصیتی نداریم که فقط یک جزء را داشته باشد ولی شخصیت های زیادی در اطراف ما هستند که یک بخش بر سایر بخشهای شخصیت غلبه داشته و آنها را تحت سلطه خود دارد.
کودک درون
خصوصیات منفی
خصیصه منفی
وی اجزاء شخصیت انسان را به سه بخش تقسیم می کند:
1- حالت من کودک (child ego stage)
2- حالت من والــد (parent ego stage )
3- حالت من بالــغ (adult ego stage)
هر فرد از لحاظ رشد شخصیت ابتدا دارای حالت کودک و سپس دارای حالت والد و در نهایت دارای حالت بالغ می شود. این سه بخش شخصیت در هر فرد سالم وجود دارد ولی مقدار اثر گذاری آنها از فردی به فرد دیگر در هر موقعیت معین زندگی فرق می کند. همچنین حاکمیت شخصیت در هر فرد ممکن است به عهده یکی از این اجزاء باشد که هر کدام طبیعتاً حکومتهای متفاوتی را بنا خواهند گذاشت یعنی اشخاص بیشتر زندگی خود را در یکی از حالات "من" بسر می برند پس شخصیت افراد متفاوت خواهد شد. در حقیقت شخصیتی نداریم که فقط یک جزء را داشته باشد ولی شخصیت های زیادی در اطراف ما هستند که یک بخش بر سایر بخشهای شخصیت غلبه داشته و آنها را تحت سلطه خود دارد.
کودک درون
بخشی از وجود ما که دارای تدبیر و تدبر نیست و غیر منطقی رفتار میکند. تمامی احساسات منفی مربوط به این بخش است.
خصوصیات منفی
آینده نگر نیست, تحمل شرایط سخت را ندارد , ترس های بی مورد, ناامید, عجول, لجباز, از لذت جویی سیر نمی شود, طغیانگر و پرخاشجو, مدام نق زدن, قهر می کند, سریع آزرده می شود, به عواقب کارهایش نمی اندیشد, تمایلی به رعایت آداب اجتماعی, عرف, مذهب و قانون ندارد.
خصوصیات مثبت
شاد و سرزنده است, خلاقیت دارد, تجربه کردن را دوست دارد, با محیط سازگار می شود, قانع است. اگر در برخورد با افراد, زود عصبانی می شویم, سریع قضاوت میکنیم, در مقابل خواهشهای نفس از خود مقاومت نشان نمی دهیم, غرور بیجا داریم, خودخواه هستیم, مسئولیت پذیر نیستیم, یعنی بعد کودک در ما غالب است.
بالغ
منطقی و صبور است, در رفتارهایش احساساتی نمی شود, به دیگران دستور نمی دهد, موقعیت ها را ارزیابی می کند, در شرایط سخت, بردبار می باشد, همواره امیدوار است, با دیگران با احترام رفتار میکند. شاید تنها
خصیصه منفی
او سرد و خشک بودن باشد.
در صحبت هایش چرا؟ به نظر شما چگونه است, من فکر میکنم, به نظر من, صبر کنیم, بررسی میکنم, دیده می شود.
بالغ, متعادل کننده والد و کودک است.
کودک و والد هر دو انعکاسی از گذشته و از دوران کودکی ما می باشند. الگوهایی که از کودکی برگزیدیم, اتفاقاتی که در گذشته برایمان بوجود آمده, نحوه تربیت والدینمان, همه و همه بر والد بودن و کودک بودن شخصیت ما تاثیر می گزارند اما تنها شخصیت بالغ است که به زمان و مکان مربوط نمی شود و تحت تاثیر خاطرات نیست.
در صحبت هایش چرا؟ به نظر شما چگونه است, من فکر میکنم, به نظر من, صبر کنیم, بررسی میکنم, دیده می شود.
بالغ, متعادل کننده والد و کودک است.
کودک و والد هر دو انعکاسی از گذشته و از دوران کودکی ما می باشند. الگوهایی که از کودکی برگزیدیم, اتفاقاتی که در گذشته برایمان بوجود آمده, نحوه تربیت والدینمان, همه و همه بر والد بودن و کودک بودن شخصیت ما تاثیر می گزارند اما تنها شخصیت بالغ است که به زمان و مکان مربوط نمی شود و تحت تاثیر خاطرات نیست.
والد
بخشی از وجود ما که همواره در پی سرزنش کردن و نصیحت کردن دیگران است .
خصوصیات منفی
دستور دادن , مدام انتقاد کردن, خود را عاقل تر و فهمیده تر از دیگران دانستن, سرزنش کردن, از خصوصیات والد مستبد است.
خصوصیات مثبت
مدیریت کردن, یاری رساندن, دلسوز و مهربان, حامی و فداکار, از خصوصیات والد حمایتگر است. گاهی فرد, تلفیقی از والد مستبد و حمایتگر, می باشد.
معمولأ والد هشدار دهنده است. در صحبت هایش بیشتر از جملات شرطی , باید و نباید , بکن و نکن, اما, اگر, استفاده می کند. زمانیکه به کسی مرتب امر و نهی می کنیم, نگران وضعیتش هستیم, او را زیر ذره بین گذاشته و رفتارش را نقد میکنیم, تصور میکنیم نمی تواند از عهده کارهایش بدون کمک و راهنمایی ما برآید, یعنی در وجود ما, بعد والد, غالب است.
معمولأ والد هشدار دهنده است. در صحبت هایش بیشتر از جملات شرطی , باید و نباید , بکن و نکن, اما, اگر, استفاده می کند. زمانیکه به کسی مرتب امر و نهی می کنیم, نگران وضعیتش هستیم, او را زیر ذره بین گذاشته و رفتارش را نقد میکنیم, تصور میکنیم نمی تواند از عهده کارهایش بدون کمک و راهنمایی ما برآید, یعنی در وجود ما, بعد والد, غالب است.
همه ما این سه بخش رو در درون خودمون داریم وبرای سلامت روان باید هرسه بعد رو در تعادل داشته باشیم.