مروري بر عوامل فيزيولوژيکي ، مديريتي و محيطي سندرم آسيت

["Pejman"]

در جوجه هاي گوشتي داراي رشد سريع ظرفيت ناکافي عروق جهت جريان خون ريوي ، براي فراهم کردن اکسيژن بافتي مورد نياز ، عامل اوليه فشار خون ريوي و ايجاد آسيت است عوامل متعددي مي توانند علت سندرم آسيت باشند اين عوامل ممکن است باعث افزايش جريان خون به دليل افزايش متابوليسم و آسيت در اثر افزايش فشار خون ريوي در ماکيان سريع الرشد و مقاومت بيشتر در برابر جريان خون در ريه از طريق افزايش غلظت خون يا افزايش سفتي گلبول هاي قرمز ، و يا کاهش ظرفيت عروق در ريه شوند . تعدادي از عوامل ثانويه مانند سديم بالاي جيره يا آب ممکن است باعث افزايش جريان خون و افزايش مقاومت به جريان خون شوند براي کاهش AS اولا ً به عوامل ژنتيکي که باعث جريان خون ريوي و تبادل اکسيژن بافتي ناکافي مي شود و ثانياً به عواملي که باعث افزايش نياز به اکسيژن ، جريان خون و مقاومت به جريان خون در ريه مي شود بايد توجه نمود .

مقدمه

آسيت بيماري نيست بلکه يک علامت يا ضايعه است که ممکن است از يک يا چند تغيير فيزيولوژيک نتيجه شود که باعث افزايش توليد يا کاهش جابجايي لمف صفاتي مي شود فرض بر اين است که سندرم آسيت شبيه سندرم افزايش فشار خون ريوي است يا آسيت نتيجه فشار خون ريوي Ph بوده که باعث نارسايي بطن راست مي شود افزايش فشار خون ريوي به وسيله افزايش جريان خون يا افزايش مقاومت به جريان خون در ريه ايجاد مي شود PH باعث افزايش فشار ناشي از افزايش حجم خون در بطن راست هيپرتروفي بطن راست نارسايي دريچه ، افزايش فشار باب ، افزايش بار حجمي بطن راست ، اتساع بطن راست ، و آسيت مي شود . RVF در بيماري کارديومايوپاتي خود به خودي بوقلمون که مهم ترين عامل آسيت درجوجه بوقلمون است در نتيجه PH نيست آسيت به دليل نارسايي دريچه و RVF و اتساع به دليل PH در ارتفاعات زياد از سال ها پيش در طيور شناخته شده است . بسياري از محققين عقيده دارند که آسيت به وسيله پلي سيتمي که باعث افزايش غلظت خون و هيپوکسي که باعث تنگي آرتريولها و کاهش جريان خون ريوي که ظاهرا شبيه پستانداران است ايجاد مي شود پيشنهاد مي شود که پلي سيتمي و انقباض عروق عادت کردن به ارتفاع نيست بلکه يک پاسخ نامناسب به ارتفاع است همچنين گزارش شده است که PH در حيوانات آزمايشگاهي که در معرض هيپوکسي مداوم قرار گرفته بودند نتيجه سه عامل مي باشد که به مقدار مساوي به ايجاد PH کمک مي کنند اين عوامل عبارتند از : 1- پلي سيتمي 2- انقباض عروق 3- تغيير شکل آرتريول هاي انتهايي

تنگي عروق به دليل هيپوکسي از يک گونه به گونه ديگر متفاوت و در ماکيان نيز نشان داده شده است اما تغيير شکل آرتريول ها ي انتهايي ممکن است در ماکيان اتفاق نيفتد اين فرضيه وجود دارد که در ارتفاعات کم ، تنگي آرتريول ها ممکن است در افزايش فشار آرتريول ها ي ريوي در پرندگان دخالت نداشته باشد و شايد مويرگ هاي خوني ريه رگ هاي مقاوم در پرندگان باشند .

عوامل سندرم آسيت

افزايش جريان خون که براي فراهم کردن اکسيژن جوجه هاي گوشتي داراي ميزان رشد زياد مورد نياز است سبب فشار خون در مويرگ هاي ريوي PH و افزايش فشار خون مي شود اين حالت باعث افزايش کار قلب راست شده به مشاهده نمونه هايي از RVF و آسيت منجر مي گردد ماکيان غشاي تنفسي ضخيم تري نسبت به ساير پرندگان دارند و جوجه هاي گوشتي غشاي تنفسي ضخيم تري نسبت به نژاد لگورن دارند بنابراين توانايي جوجه هاي گوشتي براي جابجايي اکسيژن در هموگلوبين به خوبي بقيه پرندگان نيست تحقيقات در مورد اشباع هموگلوبين در جوجه هاي گوشتي نشان مي دهد که جوجه هاي داراي رشد زياد اشباع اکسيژن کمتري از جوجه هاي داراي رشد آهسته دارند بنابراين بعضي از نژادهاي گوشتي حتي در ارتفاع پايين نيز هموگلوبين خود را به طور کامل از اکسيژن اشباع نمي کنند اين کار مي تواند نتيجه افزايش سرعت جريان خود در بستر مويرگي ريه باشد که به هموگلوبين فرصت کافي براي گرفتن کامل اکسيژن را نمي دهد آسيت ناشي از PH يک بيماري مرتبط با توليد در ارتفاعات کم است وبه راحتي ميتوان از آن با محدود کردن ميزان رشد پيش گيري کرد اين امکان وجود دارد که بعضي از جوجه هاي نژاد گوشتي به محدوديت در جريان خون ريوي رسيده وافزايش ميزان رشد آنها در آينده فقط با افزايش ظرفيت ريوي امکان پذير خواهد بود آسيت در ارتفاع متوسط و ارتفاع زياد يک مشکل جدي است زيرا به دليل هيپوکسي ، پلي سيتمي ايجاد مي شود که با محدود کردن ميزان رشد ميتوان به ميزان زيادي باعث کاهش بروز آسيت گرديد در اين مقاله فقط PH اوليه توصيف مي شود سندرم آسيت درجوجه هاي گوشتي اصلاح نژآد شده نتيجه ظرفيت ناکافي بستر مويرگي ريه است و عوامل ثانويه جريان خون در اين مويرگ ها را تحت تاثير قرار مي دهند محدوديت در آرتريول ها ي ريوي و سرخرگ هاي عضلاني و جزئي عضلاني که به مويرگ ها مي رسند PH ايجاد نمي کند مگر اين که محدوديت نسبت به بستر مويرگي ريه بيشتر باشد .

عوامل فيزيولوژيک سندرم آسيت

تشخيص بين عوامل PH که به سندرم آسيت منجر مي شوند و علائم و ضايعات که نتيجه PH و توليد RVF هستند در زماني که عوامل فيزيولوژيک و کالبد شناختي آسيت ناشي از PH را بررسي مي کنيم مهم است تغييراتي مانند پلي سيتمي که ممکن است نتيجه نارسايي دريچه راست به دنبال AS باشد بدون بررسي پرندگان که آيا PH دارند يا نه گزارش شده است اتفاقاتي که سبب سندرم آسيت مي شوند با اکسيژن رساني ناکافي براي متابوليسم شروع شده باعث تحريک برون ده قلب و افزايش فشار در شريان هاي ريوي مي شود اين کار موجب فشار بيشتر بر روي ديواره عضله بطن راست مي شود سلول هاي عضلاني با افزودن سارکومرهاي موازي به اين عمل پاسخ داده باعث ضخيم شدن ديواره بطن راست مي شوند اين ديواره عضلاني تر بطن راست ميتواند فشار در سرخرگ ها ، آرتريول ها و مويرگ هاي ريوي را افزايش دهد بعضي از جوجه هاي گوشتي دچار ادم ريوي شده در اين مرحله مي ميرند فشار در عضله بطن راست به صورت ادامه دار افزايش يافته باعث هيپرتروفي بيشتر وجريان خون سريع تر در ريه مي شود دريچه دهليزي – بطني راست يک لايه عضلاني بوده که از فيبرهاي ديواره بطن راست تشکيل شده است دريچه شروع به ضخيم تر شدن کرده و نشت مي کند بخشي از اين نشت به دليل ضخامت دريچه و بخش ديگر به دليل افزايش فشار برگشتي از سرخرگ هاي ريوي و فضاي بطن راست است دريچه اي که نشت دارديک افزايش بار حجمي را به افزايش بار فشار اضافه مي کند و بطن راست با افزايش طول سلول هاي عضلاني از طريق توليد سارکومرها ، اتساع پيدا مي کند ازدياد حجم خون باعث افزايش بار فشار مي شود تا اين که نارسايي دريچه ايجاد مي شود که موجب کاهش برون ده قلب ، افزايش فشار خون ريوي ، افزايش فشار در دهليز راست ، سينوس سياهرگي ، سياهرگ ميان تهي و وريد باب مي گردد اين کار باعث افزايش فشار در سينوزوئيدهاي کبد و نشت پلاسما از کبد به داخل فضاهاي کبدي – صفاتي مي شود نشت دريچه اي و افزايش فشار سياهرگي باعث هيپوکسمي و هيپوکسي بافتي مي شود وکليه به وسيله توليد ارتيروپوتين به آن پاسخ داده افزايش سريع درتوليد اريتروسيت حجم خون وغلظت خون به وجود مي آيد هيپوکسي بافتي مي تواند در پوست مشاهده شود و بافت ها حالت سيانوزه پيدا مي کنند فشار برگشتي در وريد ها باعث پرخوني وريدي و اتساع و برجسته شدن عروق مي شود اکسيژن ناکافي براي عضله قلب باعث صدمات هيپوکسيک و نهايتا ً RVF مي شود با کاهش برون ده قلب هيپوکسي وخيم تر شده توده عضلاني بطن چپ کاهش يافته دريچه ضخيم گشته و فضاي بطن بزرگ مي شود آسيب به عضله قلب به دليل افزايش کار قلب و هيپوکسي ناشي از نارسايي گردش خون است نه به دليل هيپوکسي بافتي که باعث افزايش برون ده قلب و توليد PH مي شود عوامل سندرم آسيت عواملي هستند که باعث افزايش جريان خون يا مقاومت به جريان خون کافي در ريه شده توليد PH مي کنند هيپروتروفي ديواره بطن راست و عضله سرخر گ هاي ششي و تمام علايم و ضايعات باعث توليد تروپونين قلبي و افزايش مقدار راديکال هاي آزاد مي شوند که نتيجه نارسايي دريچه RVF و PH هستند .

عوامل فيزيولوژيک AS که تمام پرندگان را مبتلا مي کند

جوجه هاي نژاد گوشتي : جوجه هاي گوشتي اصلاح نژاد شده براي رشد سريع انتخاب و رشدي در حدود 5 درصد در سال دارند که اين دليل بارز افزايش AS در آنها است براي اصلاح نژاد همراه انتخاب شاخص رشد سريع يک انتخاب هم براي افزايش توده عضلات بدون در نظر گرفتن افزايش در اندازه اندام هاي ديگر بدن انجام شده است نشان داده شده که عدم وجود فضاي کافي براي جريان خون در ريه به عنوان يک عامل مهم بروز AS است که به وسيله ژنتيک تحت تاثير قرار مي گيرد اصلاح نژاد براي ظرفيت عروقي بيشتر ريه سندرم آسيت را کاهش خواهد داد .

نياز اکسيژن : نياز به اکسيژن بحراني ترين عامل AS در جوجه هاي گوشتي است برون ده بالاي قلب با نياز زياد به اکسيژن همراه است که فشار خون را در ريه افزايش مي دهد ريه مقداري افزايش جريان را قبول مي کند ودر ارتفاع پايين PH معمولا تا بعد از روز 28 مشکلي ايجاد نمي کند اگر اکسيژن مورد نياز با رشد آهسته کاهش يابد جوجه هاي گوشتي مي توانند بدون پيشرفت AS توليد داشته باشند گياه ياکا وديگر محصولات کنترل آمونياک احتمالا با کاستن از نياز دستگاه گوارش به اکسيژن درکاهش AS موثر هستند .

عوامل ژنتيکي که باعث افزايش نياز به اکسيژن مي شوند .

 

["Pejman"]

سرعت متابوليسم : ميزان رشد نياز به اکسيژن برون ده قلب توليد گرما و سرعت متابوليسم به طور نزديکي به هم ارتباط دارند رشد سريع تاثير زيادي بر روي نياز به اکسيژن دارد جوجه هاي گوشتي نر به AS مستعدتر هستند غير از ميزان رشد ژنتيک نيز نياز به اکسيژن را تحت تاثير قرار مي دهد عضله سفيد ممکن است نياز اکسيژن بيشتري از عضله تيره داشته باشد غده تيروئيد سرعت متابوليسم را تحت تاثير قرار داده سندرم آسيت به صورت تجربي با تري يدوتيرونين ايجاد مي شود .

بازده غذايي : با بهبود بازده غذايي مي توان سرعت متابوليسم و مصرف اکسيژن را کاهش داد با تاکيد بيشتربر بازده غذايي و تاکيد کمتر بر ميزان رشد در زمان انتخاب براي اصلاح نژاد AS کاهش و بازده اقتصادي افزايش مي يابد .

عوامل غير ژنتيکي که نياز به اکسيژن را افزايش مي دهند :

سرما : براي اين که دماي بدن در محيط سرد در حد طبيعي بماند سرعت متابوليسم افزايش پيدا مي کند در سالن هاي باز و بدون محافظ مواجهه با هواي سرد مهم ترين عامل ثانويه در شرايط اب و هوايي معتدل براي ايجاد AS است همچنين در ارتفاعات سرماي شب يک عامل مهم ديگر در نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري است ميزان رشد در دماي سرد بهتر است و سندرم آسيت را افزايش مي دهد اگر جوجه ها قبل از روز ششم سرما داده شوند ممکن است سرعت متابوليسم آنها براي چندين هفته تحت تاثير قرار گرفته و AS افزايش يابد مواجهه با سرما باعث افزايش غلظت چسبناکي و فشار خون مي شود .

جيره : بعضي از مواد مغذي مانند پودر گوشت و فرآورده هاي فرعي طيور سرعت متابوليسم و ميزان AS را افزايش مي دهند پروتئين بالا و جيره هاي متراکم سرعت متابوليسم را افزايش مي دهند جيره هاي با کلريد بالا باعث اسيدوز و کاهش تمايل به اکسيژن و فراهم شدن شرايط آسيت مي شوند هرچند مکانيسم هاي ديگري هم ممکن است اثر داشته باشند بعضي از داروها و مواد شيميايي باعث افزايش متابوليسم و فراهم شدن شرايط آسيت مي شوند .

استرس : استرس باعث افزايش کورتيکوسترون پلاسما وافزايش نسبت سلول هاي هتروفيل به لمفوسيت شده ميزان رشد ومصرف غذا را کاهش مي دهد در مقالات ، مدارکي مبني بر افزايش آسيت در اثر استرس وجود ندارد و مواجهه با سرما يا هيپوکسي که باعث AS مي شود استرس نيست وعوامل فيزيولوژيک کاملاً متفاوتي درگير هستند اگر ويتامين C سندرم آسيت را کاهش مي دهد اين اثر به وسيله کاهش استرس نيست وتيامين C مرگ در اثر هيپرترمي را کاهش مي دهد که احتمالا از طريق کاهش سرعت متابوليسم است .

عوامل فيزيولوژيک AS که خون را تحت تاثير قرار مي دهند .

چسبناکي : چسبناکي خون با درصد و مقدار هموگلوبين اريتروسيت ها ارتباط دارد هماتوکريت بالاتر باعث چسبناکي بيشتر خون مي شود افزايش چسبناکي خون عامل اصلي اوليه يا ثانويه ايجاد AS در ارتفاعات است هيپوکسي هيپوکسيک توليد اريتروپويتين را تحريک کرده باعث پلي سيتمي و افزايش چسبناکي خون مي شود شرايط ديگري که هيپوکسي و هيپوکسمي ايجاد مي کنند به وسيله افزايش چسبناکي خون موجب AS مي شوند مقادير بالاي کبالت و بقيه عناصر توليد پلي سيتمي و ايجاد AS مي کنند سرما مي تواند چسبناکي خون را زياد و باعث افزايش غلظت خون مي شود در انسان ها و رت ها افزايش غلظت خون باعث افزايش فشار خون ريوي به ميزان 30 درصد است که به وسيله هيپوکسمي هيپوکسيک ايجاد مي شود به دليل اين که طيور داراي مويرگ هاي سفت و سلول هاي خوني هسته دار بزرگي هستند افزايش غلظت خون ممکن است يک عامل مهم درايجاد PH در جوجه هاي گوشتي باشد .

قابليت تغيير شکل پذيري : ريه هاي پرندگان داخل قفسه صدري ثابت هستند آنها با تنفس به مقدار کمي منبسط و منقبض مي شوند مويرگ هاي خوني وهوايي يک شبکه محکم توري مانند را تشکيل مي دهند مويرگ هاي خوني کوچک نمي توانند متسع شده اريتروسيت هاي داراي قابليت تغيير شکل پذيري کم را در خود جاي دهند و لذا خون چسبناک تر شده فشار خون افزايش مي يابد اريتروسيت ها ي طبيعي براي عبور از مويرگ هاي ريوي پيچش يا تا خوردگي پيدا مي کنند افزايش سختي اريتروسيت ها عامل مهمي در سندرم آسيت است مقادير طبيعي سديم درغذا يا آب که براي پستانداران سمي نيست درماکيان جوان باعث توليد آسيت ناشي از PH مي شود جوجه هاي گوشتي حساس تر از نژاد لگهورن هستند سديم ممکن است سندرم اسيت را به چند طريق افزايش دهد اما کاهش تغيير شکل پذيري اريتروسيت ها مهم ترين عامل است هيپوکسمي نيز قابليت تغيير شکل پذيري گلبول هاي قرمز را کاهش مي دهد اريتروسيت ها باافزايش سن کوچک تر مي شوند غلظت هموگلوبين بيشتر و کاهش غشا ممکن است آنها را سخت تر نمايد سياليت غشاي سلول ممکن است قابليت تغيير شکل پذيري را تحت تاثير قراردهد اسيدهاي چرب با زنجيره بلند واسيدهاي چرب امگا -3 باعث افزايش قابليت تغيير شکل پذيري و کاهش AS مي شوند هسته اريتروسيت ها در طيور ممکن است آنها را از اريتروسيت ها ي پستانداران سخت تر نمايد علاوه بر قابليت تغيير شکل پذيري شکل نيز الگوي جريان اريتروسيت ها را در ريه تحت تاثير قرار مي دهد آنتي اکسيدان ها را در ريه ممکن است سياليت غشاي سلول را تحت تاثير قرارداده AS را کاهش دهند .

اندازه : اريتروسيت ها وقتي جوان هستند بزرگترند و در طيور تقريبا فقط 40 روز زنده مي مانند درپستانداران اريتروسيت هاي بزرگ قابليت تغيير شکل پذيري بيشتري نسبت به اريتروسيت هاي کوچک تر دارند اما سلول هاي نابالغ هسته دار اين طور نيستند .

تمايل هموگلوبين به اکسيژن : تمايل هموگلوبين به اکسيژن به واسطه عوامل ژنتيکي ، دما ، فسفات غير آلي و فشار خون ريوي تحت تاثير قرار مي گيرد قليايي کردن خون با NaHCO3 تمايل براي گرفتن اکسيژن در ريه را افزايش مي دهد اما ممکن است رها شدن اکسيژن در بافت راکاهش دهد مگر اين که PH بافت کاهش يابد همچنين توانايي هموگلوبين براي گرفتن اکسيژن در ريه به وسيله غلظت اکسيژن ريوي سرعت جريان خون و ضخامت سد هوا – هموگلوبين تحت تاثير قرار ميگيرد .

حجم خون : افزايش حجم خون مي تواند به عنوان يک عامل فيزيولوژيک براي ايجاد AS از طريق افزايش بار و افزايش برون ده قلب باشد سديم حجم خون را افزايش مي دهد کاهش حجم خون ممکن است AS را کاهش دهد اما کاهش حجم پلاسما چسبناکي خون را افزايش داده ممکن است AS را افزايش دهد سرماحجم خون را کاهش و چسبناکي خون را افزايش ميدهد در سرما اتلاف مايع در بافت وجود دارد همچنين سرما ممکن است ضخامت سدهوا – هموگلوبين را افزايش دهد ومويرگ ها را کوچک تر وسخت تر نمايد کم خوني حجم خون را افزايش وظرفيت حمل اکسيژن خون را کاهش و هر دو حالت برون ده قلب را افزايش مي دهند پلي سيتمي همانند چسبناکي ، حجم خون را افزايش مي دهد نارسايي قلب را ست نيز باعث افزايش حجم خون مي شود.

ريه ها و کيسه هاي هوايي به عنوان عوامل فيزيولوژيک سندرم آسيت

ريه ها : به عنوان درصدي از وزن بدن ريه هاي پرندگان کوچک تر از ريه هاي پستانداران هستند ودر نژادهاي گوشتي کوچک تر از نژآد لگهورن است ريه هاي پرندگان يک ساختمان شبکه مانند سخت را تشکيل مي دهند و مويرگ هاي خوني مي توانند به مقدار خيلي کم براي پذيرش افزايش جريان خون بعد از رسيدن به حداکثر فشار پايين طبيعي خودمتسع شوند عدم اتساع و انقباض تنفسي معني دار در ريه ممکن است سهولت جريان خون را تحت تاثير قرار دهد افزايش فشار سرعت جريان خون را افزايش خواهد داد وممکن است فرصت کافي براي اکسيژن گيري کامل هموگلوبين وجود نداشته باشد عدم وجود فضاي کافي براي جريان خون درريه به عنوان يک عامل مهم درايجاد AS شناخته شده است هيپوکسمي باعث پلي سيتمي ، افزايش برون ده قلب و توليد AS مي شود. افزايش حجم خون در ريه ممکن است باعث ادم ريوي وکاهش اکسيژن گيري به وسيله افزايش سد هوا هموگلوبين شودمقادير زياد سديم ممکن است اندازه مويرگ ها راکاهش دهد آسيب هاي ريوي ممکن است به دو روش سبب ايجاد AS شوند بيماري تنفسي مي تواند هيپوکسمي هيپوکسيک ايجاد و توليد پلي سيتمي نمايد فيبروز ، به دنبال آسيت هاي ريوي دراثر آلودگي و استنشاق يا بلع سموم مي تواند از اندازه مويرگ ها کاسته جريان خون را محدود و توليد PH نمايد انسداد مويرگ ها بوسيله آمبولي يا مواد خارجي مي تواند باعث PH و آسيت شود .

کيسه هاي هوايي : آلودگي کيسه هوايي مي تواند باعث هيپوکسي و AS شود اما اين مورد هنوز گزارش نشده است .

قلب و سيستم عروقي به عنوان عوامل فيزيولوژيک سندرم آسيت :

قلب : ديواره نازک بطن راست به سرعت به فشار ياافزايش حجم پاسخ مي دهد ودريچه عضلاني ، دهليزي – بطني راست بسيار حساس به نارسايي است قلب نبايد به عنوان علت AS در نظر گرفته شود بلکه قلب فقط به افزايش متابوليسم يا افزايش مقاومت جريان خون ريوي نسبت به بار کاري تحميل شده پاسخ مي دهد نارسايي قلب چپ باعث فشار برگشتي در ريه مي شود که به ادم ريوي و PH در پستانداران منجر مي شود واين حالت در پرندگان نشان داده نشده است نقص اوليه قلب ، مانند منفذ بين دو بطن يا بين دو دهليز باعث تغيير جهت جريان خون از چپ به راست و PH مي شود اين نواقص معمولا قبل از روز چهاردهم باعث 5/0 درصد مرگ ومير ناشي از آسيت دراغلب گله هاي گوشتي مي شوند اندوکارديت دريچه اي دهليزي – بطني راست باعث افزايش بار حجمي و PH شده سبب وقوع RVF مي گردد بيماري هاي قلبي اوليه مانند ميوکارديت بدون ايجاد PH مي توانند منجر به ايجاد آسيت گردند .

سيستم عروقي : سرخرگ هاي عضلاني به فشار ناشي از هيپروتروفي عضله قلب پاسخ مي دهند .

هيپوکسي : هيپوکسي باعث انقباض عروق عضلاني در پستانداران و پرندگان ميشود درجه پاسخ متفاوت است اما اگر محدوديت جريان خون بيشتر از بستر مويرگي باشد مي تواند يک علت براي AS باشد هيپوکسي باعث تغيير شکل آرتريول هاي انتهايي عضلاني و غير عضلاني ريه رت ها مي شود اگر اين تغيير در طيور اتفاق بيفتد مي تواند مقاومت به جريان خون در ريه را افزايش دهد .

اندوتلين : اندوتلين به وسيله افزايش فشار داخل عروق يا آسيب ناشي از سموم آزاد شده ممکن است باعث انقباض عروق وعلتي براي AS باشد مسموميت با کورتيلاريا باعث صدمات کبدي و PH در رت ها مي شود که شايد به دليل رهاشدن اندوتلين باشد اندوتوکسين سبب انقباض عروق شده استنشاق اندوتوکسين ازبستر ميتواند علت بروز AS باشد محصولاتي که اکسيد نيتريک آزاد مي کنند موجب انبساط عروق گشته با اتساع عروق مي توانند درکاهش PH مفيد باشند .

ضايعات عروقي : آسيب به اندوتليوم مويرگ ها به وسيله بلع يا استنشاق سموم يا عوامل عفوني سبب فيبروپلازي و محدوديت درجريان خون مي شود .

عوامل سندرم آسيت که با مديريت ارتباط دارند .

کارهاي مديريتي مشوق رشد تميز کردن و رعايت اصول بهداشتي بين دوره ها تميز نگهداشتن طولاني مدت براي پر درآوري جوجه ها ، کنترل مناسب بيماري ها ، کيفيت هوايي خوب . عوامل موثر بر بروز AS هستند بين مديريت و علت هاي محيطي مقداري هم پوشاني وجود دارد بنابراين استفاده از سيستم قفس دربرخي شرايط مي تواند تصميم مناسبي باشد تعداد کمي از عوامل اختصاصي AS مانند ريکتز، آسپرژيلوزيس و سديم بالاي جيره با مديريت در ارتباط هستند .

جيره : جيره يک علت مهم در بروز AS است و ميتواند براي ايجاد يا جلوگيري از AS استفاده شود

آب : کيفيت آب در بروز سندرم اسيت موثر نيست مگر اين که سديم زيادي داشته باشد کاهش دسترسي به آب م يتواند يک ابزار مديريتي براي پيش گيري از AS باشد .

غذا : مصرف زياد غذا به دليل افزايش نياز به اکسيژن ميتواند عامل AS باشد .

پروتئين : پروتئين نياز اکسيژني بالايي براي متابوليسم دارد همچنين اکسيژن براي تبديل پروتئين اضافي به انرژي و دفع مواد زايد پروتئيني مورد نياز است .

انرژي : انرژي بالاي جيره سرعت رشد و AS را افزايش مي دهد اما زماني که انرژي جيره جوجه هاي گوشتي پايين باشد پرنده به دليل خوردن غذاي بيشتر اکسيژن بيشتري براي هضم نياز دارد جايگزيني مقداري از هيدارت کربن جيره با چربي گياهي نياز به اکسيژن را به ويژه درگرما کاهش مي دهد .

کمبود : کمبودهايي که باعث ريکتز شديد وضعيف شدن دنده ها مي گردند باتنفس تداخل مي کنند و باعث هيپوکسمي هيپوکسيک ، پلي سيتمي و افزايش غلظت خون و فراهم شدن AS مي شوند همچنين کمبود فسفر م يتواند آزاد سازي اکسيژن از هموگلوبين را کاهش دهد .

 

["Pejman"]

تراکم : جيره هاي پلت شده متراکم قابل هضم تر بوده راحت تر خورده مي شوند جيره هاي آردي AS را کاهش ميدهند زيرا جوجه هاي گوشتي کمتر مي خورند .

خوراک ها : بعضي از عناصر متابوليسم را افزايش داده امکان آسيت را فراهم مي کنند قليايي کردن جيره ممکن است AS را کاهش دهد بعضي از خوراک ها داراي عوامل ضد تغذيه اي هستند که رشد و ميزان AS را کاهش ميدهند .

تهويه : مواجهه با سرما و گرماي ملايم سرعت متابوليسم و AS را افزايش مي دهد درمورد تاثير جريان هوا بر سندرم آسيت گزارشي وجود ندارد مقادير اندک اکسيژن يا تهويه ضعيف AS راافزايش ميدهد سرما يک عامل مهم تر از تهويه براي بروز AS است بنابراين در صورت کاهش تهويه مي توان جوجه هاي گوشتي را گرم نگه داشت منواکسيد کربن يا دي اکسيد کرين بالا ممکن است AS ايجاد کنند اماگزارشي در اين مورد وجود ندارد به نظر مي رسد رطوبت بالا AS را افزايش دهد که احتمالا به دليل پيشرفت ميزان رشد است اما تحقيقي براي اثبات اين مطلب وجود ندارد اما رطوبت با کيفيت هوا ارتباط ندارد گفته مي شود که مقادير بالاي آمونياک AS را افزايش ميدهد اما تحقيقي براي اثبات اين مطلب وجود ندارد آمونياک ميزان رشد را کاهش مي دهد و بنابراين احتمال افزايش آسيت وجود ندارد استنشاق اندوتوکسين نيز ممکن است علت بروز AS باشد .

فضا : استرس ازدحام ميزان رشد و AS را کاهش مي دهد با در نظر گرفتن فضاي بيشتر براي هر پرنده AS افزايش خواهد يافت اين امکان وجود داردکه به دنبال شيوع تورم کيسه هاي هوايي ، AS افزايش يابد زيرا فضاي بيشتري براي پرندگان باقي مانده به وجود مي آيد .

آسپرژيولوزيس : استنشاق اسپور از بستر کپک زده يا هچري سبب ضايعات ريوي مي شود که معمولا باعث فراهم شدن شرايط آسيت در جوجه هاي گوشتي مي شود .

نور : نور به وسيله افزايش مصرف غذا شرايط آسيت را فراهم مي کند نور طبيعي روز يا 12 ساعت تاريکي AS را کاهش خواهد داد اگر براي دوره هاي تاريکي طولاني مدت از سالن هاي بسته استفاده مي شود سيستم هايي که فازهاي نوري و تاريکي را به آهستگي ايجاد مي کنند بايد در سالن نصب شوند .

عوامل محيطي سندرم آسيت

در جوجه هاي گوشتي شرايط محيطي به وسيله مديريت کنترل مي شود و شرايط محيطي خوب ميزان رشد را افزايش مي دهد سرما و گرما که عوامل محيطي مهم هستند قبلاً مورد بحث قرار گرفته اند .

ارتفاع : فشار نسبي اکسيژن با افزايش ارتفاع کاهش پيدا مي کند در سطح دريا اکسيژن 9/20 درصد از اتمسفر را تشکيل مي دهد به ازاي هر 500 متر افزايش ارتفاع تقريبا 1 درصد از ميزان اکسيژن کاسته مي وشد توانايي اکسيژن گيري کامل هموگلوبين همچنان که اريتروسيت ها از ريه عبور مي کنند به زمان عبور تمايل هموگلوبين – اکسيژن ، ضخامت سد هوا – هموگلوبين به ويژه در فشار نسبي اکسيژن هوا بستگي دارد در بعضي از پرندگان ، اکسيژن هوابستگي دارد در بعضي از پرندگان اکسيژن به طور آسان تري ازهوا به خون و ازخون به بافت ها جابجا مي شود ماکيان لگهورن ممکن است قادر باشند هموگلوبين خود را در 15 درصد اکسيژن به طور کامل بااکسيژن ترکيب نمايند اما بعضي جوجه هاي گوشتي حتي در ارتفاع پايين اکسيژن خون سرخرگي پاييني دارند که شايد به دليل زمان عبور خيلي سريع باشد پس هرگونه افزايش درارتفاع ، ياکاهش در ميزان اکسيژن باعث پلي سيتمي ، افزايش غلظت خون و افزايش AS مي وشد تحقيقات اخير نشان داده است که جوجه هاي گوشتي پرورش يافته در اتاق داراي فشار اکسيژن کمتر از فشار اتمسفر در ارتفاع 1000 متر توليد پلي سيتمي تقريبا شبيه 1500 و 2000 متر را نموده اين هيپوکسي متناوب م يتواند باعث ايجاد AS گردد جوجه هاي گوشتي پرورش يافته در ارتفاع بالاي 800 متر در کانادا و ديگر کشورها تاثير معني داري درافزايش AS را نشان داده اند دربسياري از کشورها ارتفاع يک علت مهم براي بروز AS است هيپوکسي حاد احتمالا به دليل تاثير انقباضي ناگهاني فشارخون ريوي را افزايش مي دهد .

نتيجه :

در افزايش فشار خون ريوي اوليه مدارکي براي غير طبيعي بودنيا آسيبي که باعث PH شود وجودندارد عامل PH اوليه که به RVF و آسيت درجوجه هاي گوشتي داراي رشدسريع منجر مي شود نياز اکسيژني بالا براي متابوليسم است جريان خون افزايش يافته بيشتر از ظرفيت طبيعي عروق ريه است وباعث PH با افزايش بار فشار بر روي بطن راست مي شود تا خون بيشتري را در بستر مويرگي ريه وارد کند .PH اوليه ميتواند با محدوديت غذايي براي کاهش متابوليسم و کاهش اکسيژن مورد نياز پيش گيري شود . اين عوامل افزايشي هستند و AS را در جوجه هايي که رشدسريع دارند بيشتر از جوجه هاي داراي رشد آهسته افزايش مي دهند شرايطي که مقاومت در برابر جريان خون درمويرگ هاي ريه را افزايش ميدهند ممکن است اکسيژن مورد نياز را افزايش ندهند .اما سديم بالاي جيره و پلي سيتمي ممکن است افزاينده باشند وباعث بروز AS به ميزان بيشتري بيشتر در ماکيان داراي رشد سريع شوند شرايط ديگري که آسيب ريوي يا هيپوکسمي توليد مي کنند فضا را براي جريان خون کاهش داه يا پلي سيتمي ايجاد نموده باعث بروز PH وافزايش ميزان AS ميشوند در بررسي بيماري زايي AS بايد توجه نمود که از تفسير تغييرات و ضايعات ناشي از PH نارسايي دريچه و RVF به عنوان علت PH يابيماري قلبي پرهيز شود پلي سيتمي يک پي آمد از RVF است و ميتواند باعث PH شود قبل از اين که بگوييم پلي سيتمي علت AS مي باشد بايد قلب مورد بررسي قرارگيرد .گفته مي شود که سندرم مرگ ناگهاني و AS در جوجه هاي گوشتي روندبيماري زايي مشابهي دارند اگر چه بين آنها شباهت هايي است اما تفاوت هاي زيادي نيز وجود دارد سندرم مرگ ناگهاني احتمالا از فيبريلاسيون بطني ناشي مي شود و دلايل علمي مبني بر اينکه AS و سندرم مرگ ناگهاني سبب شناسي قلبي مشترک داشته باشند وجود ندارد .

 

["Pejman"]

تغييرات عوامل خوني پرندگان اهلي در تنش گرمايي


چکيده

دستگاه قلبي ، عروقي يکي از دستگاه هايي است که در بر طرف کردن گرما دخالت دارد هنگامي که حيوانات در تنش گرمايي قرار مي گيرند تغييراتي در سيستم خوني بدن آنها رخ مي دهد که اين تغييرات شامل کاهش الکتروليت هاي پلاسما بر هم خوردن تعادل اسيد – باز خون و ايجاد آلکالوز تنفسي مي باشد کل ويسکوزيته ، هماتوکريت ، غلظت پروتئين هاي پلاسما و اسمولاليته خون در تنش گرمايي کاهش يافته درحالي که حجم پلاسما افزايش مي يابد در واقع افزايش حجم پلاسما که با کاهش هماتوکريت غلظت پروتئين هاي پلاسما و اسمولاليته پلاسما همراه است نشان دهنده رقيق شدن خون و در نتيجه کاهش ويستکوزيته خون است کاهش ويسکوزيته خون باعث کاهش مقاومت محيطي مي گردد که پراکنش خون جهت انتقال گرما به سطح را افزايش مي دهد هنوز مشخص نشده که تغييراتي که در سيستم گردش خون رخ مي دهد آيا بخشي از وفق پذيري به دماي محيطي بالا يا پايين است يا اينکه پاسخي به تنش به وجود آمده مي باشد .

مقدمه

چندين دستگاه در تنظيم دما سهيم بوده که در توليد يا بر طرف کردن گرما شرکت دارند سيستم قلبي – عروقي يکي از دستگاه هايي است که در برطرف کردن گرما دخالت دارد هنگام تنظيم دما در درجه حرارت هاي مختلف محيطي تغييراتي شامل مصرف اکسيژن و بر طرف کردن گرما در آن رخ مي دهد در تنش گرمايي تغييراتي در سيستم گردش خون که در انتقال انرژي و گرما نقش دارد به وجود مي آيد که منطبق با نيازهاي حيوان است .

تنش گرمايي

تمام پرندگان تنش گرمايي که بالا رفتن رطوبت نسبي و دماي محيطي از منطقه راحتي است را تجربه کرده اند منطقه خنثي حرارتي به محدوده دمايي اطلاق مي شود که در آن پرندگان مي توانند دماي بدن خود را با افزايش يا کاهش دما بدون صرف انرژي تنظيم يا تامين کنند عوامل متعددي تنش گرمايي را تحت تاثير قرار مي دهد که درک هر کدام از آنها حائز اهميت است سن ، اندازه بدن ، وضعيت قبل از قرار گرفتن در تنش گرمايي و ژنتيک عوامل اصلي هستند که عکس العمل پرنده ها را به تنش گرمايي تحت تاثير قرار مي دهند.

عوامل خوني که در تنش گرمايي تغيير مي کنند

خون بافت سيالي است که از مايعي به نام پلاسما که در برگيرنده نمک ها ، ترکيب هاي شيميايي و سلول هاي خوني است تشکيل شده است خون نقش هاي زير را برعهده دارد :1- جذب و انتقال مواد غذايي از دستگاه گوارش به بافت هاي گوناگون بدن 2- انتقال گازهاي خون به بافت ها و برعکس 3- دفع مواد زايد ناشي از متابوليسم 4- انتقال هورمون هاي توليد شده به وسيله غدد درون ريز 5- تنظيم مقدار آب بافت هاي بدن . همچنين نقش مهمي در تنظيم درجه حرارت طبيعي بدن دارد .

1- الکتروليت هاي پلاسما

يون هاي عمده پلاسما شامل سديم ، کلر ، پتاسيم ، کلسيم ، فسفات ، سولفات و منيزيم مي باشد در حالت طبيعي غلظت پلاسمايي اين يون ها تنها در محدوده بسيار کوچکي تغيير مي کند و تغييرات شديد درغلظت اين يون ها به اختلالات شديد سلولي منجر ميشود به اين دليل که يون ها همراه با پروتئين هاي پلاسما نقش عمده اي در ايجاد تعادل اسمزي در بين پلاسما و مايعاتي که سلول ها در آن شناور هستند ايفا مي کنند غلظت اين يون ها در تعيي PH مايعات بدن از اهميت برخوردار است الکتروليت ها ي پلاسما ممکن است اثراتي درعدم تعادل اسيد – باز در حالت دماي بالا داشته باشند . در جوجه هاي گوشتي گزارش شده است که غلظت سديم و پتاسيم جيره در موقع افزايش دماي محيط کاهش معني داري را نشان ميدهد . بوقلمون هاي ماده بالغ در شرايط تنش گرمايي حاد مقادير کم سديم ، کلسيم ، منيزيم و فسفر غير آلي پلاسما و مقدار پتاسيم بالاتري را نشان مي دهند غلظت کلر پلاسما تغيير معني داري را نشان نمي دهد همچنين با قرار دادن بوقلمون ها در دماهاي چرخشي 21،25، 30 و 35 درجه سانتي گراد به نتايج مشابهي دست يافته اند . منيزيوم پلاسماي مرغ هاي تخمگذار لگهورن که در تنش گرمايي 38 درجه سانتي گراد به مدت 140 دقيقه قرار گرفتند به طورمعني داري در مقايسه با دماي 23 درجه سانتي گراد قبل از تنش کاهش يافته است فسفر غير آلي و کلسيم تغييري نداشت و سديم پلاسما در مقايسه با گروه شاهد کاهش داشت هيچ تغييري در غلظت کلريد پلاسما ي جوجه هاي گوشتي که در تنش حاد و مزمن قرار گرفته بودند ديده نشد .

2- تعادل اسيد - بازخون

وقتي دماي محيطي از دماي راحتي پرنده بالاتر باشد پرندگان جهت دفع حرارت مازاد نفس نفس مي زنند نفس نفس زدن يکي از واکنش هاي مشهود پرندگان در زمان قرار گرفتن در معرض گرما مي باشد . نفس نفس زدن دفع دي اکسيد کربن را از شش ها افزايش مي دهد که اين باعث کاهش جزيي فشار دي اکسيد کربن و همچنين بي کربنات موجود در پلاسماي خون مي شود درواقع پايين بودن غلظت يون هاي هيدورژن باعث افزايش PH پلاسما ، يعني شرايطي که معمولا به آن آلکالوز گفته مي شود مي گردد پرنده هايي که در معرض تنش گرمايي مزمن قرار مي گيرند سيکل تنفسي نفس نفس زدن يا بدون نفس نفس زدن را از خود نشان مي دهند که وضعيت آنها بين حالت طبيعي و قليايي در نوسان است در نتيجه دامنه گسترده و متغيري براي PH خون در پرنده هايي که در تنش گرمايي قرار مي گيرند ديده مي شود گزارش هايي وجود دارد مبني بر اين که تنش گرمايي بر PH خون اثري ندارد اما PH بيشترين تغييرات را در طي تنش گرمايي درمقايسه با شاهدها در دماي طبيعي دارد درجه تنش گرمايي نوع تنش جايگاه جمع آوري خون ، زمان نمونه برداري و وضعيت تنفسي پرنده از عوامل تاثيرگذار مي باشند . زماني که بوقلمون هاي ماده در تنش گرمايي حاد 42 درجه سانتي گراد قرار ميگيرند PH افزايش معني داري را از خود نشان مي دهد همچنين دربوقلمون هايي که در دماهاي چرخشي 21،25، 30، 35 درجه سانتي گراد قرار گرفتند Po2 ، Pco2 و PH خون هيچ تغيير معني داري از خود نشان نداد . جوجه هاي گوشتي که در تنش گرمايي مزمن 32 درجه سانتي گراد قرار گرفته بودند در مقايسه با پرندگاني که در دماي طبيعي 24 درجه سانتي گراد پرورش يافتند PH خون بالاتري داشتند در تنش گرمايي حاد نيز با بالا بردن دما از 32 درجه سانتي گراد به 42 درجه سانتي گراد PH خون به 521/7 افزايش يافت گزارش هايي وجود دارد که اظهار ميکند جوجه هاي گوشتي در تنش گرمايي مزمن 35 درجه سانتي گراد در مقايسه با پرند ه هايي که در دماي طبيعي رشد يافته بودند Pco2 و Hco3 پايين تري داشته ، PH خون آنها تحت تاثيرقرار نمي گيرد مقدار دي اکسيد کربن و بي کربنات خون درتنش گرمايي کاهش مي يابد .

3- ويسکوزيته خون

ويسکوزيته ، وزن مخصوص و فشار اسمزي خون ، اثرات فيزيکي مهمي برگردش خون ، جريان خون و تبادل مايع خون و بافت هاي گوناگون بدن دارند ويسکوزيته خون شاخصي است که بازتاب تغيير پذيري خون است ويسکوزيته خون کامل به مقدار زيادي تحت تاثير تعداد سلول هاي خوني است و در جنس نر بيشتر از جنس ماده مي باشد زيرا نرها تعداد بيشتري گلبول قرمزدارند همچنين ويسکوزيته پلاسما به طور قابل توجهي تحت تاثير پروتئين هاي پلاسما قرار مي گيرد تغيير ويسکوزيته خون ممکن است تاثيراتي درمقاومت محيطي و توزيع چرخشي خون داشته باشد بنابراين انتشار بافتي و پراکنش خون جهت انتقال گرما به سطح را تغيير دهد گزارش شده است که ويسکوزيته خون با بعضي از بيماري هاي جوجه گوشتي مثل آسيت وافزايش فشار ريوي درارتباط است هنگامي که پرندگان دردماي بالا قرار مي گيرند ويسکوزيته خون آنها کاهش مي يابد کل ويسکوزيته خون جوجه گوشتي در درجه حرارت 25 درجه سانتي گراد و بالاتر کاهش معني داري را نشان مي دهد جوجه هاي گوشتي که در دماي 28 و 26 درجه سانتي گراد نگهداري شده بودند در مقايسه با دماي 20 درجه سانتي گراد نيز ويسکوزيته خون پايين تري را نشان دادند در گرما مصرف آب افزايش مي يابد آب وارد سيستم عروقي ميگردد و نتايجي در کاهش ويسکوزيته دارد در واقع افزايش حجم درون رگي در پرندگان دردماي بالا با کاهش هماتوکريت غلظت پروتئين هاي پلاسما و اسمولاليته پلاسما همراه بودند نشان دهنده رقيق شدن خون کاهش مي يابد کاهش ويسکوزيته خون باعص کاهش مقاومت محيطي و فشار بر روي قلب مي شود که در نتيجه پراکنش خون جهت انتقال گرما به سطح افزايش مي يابد .

4- هماتوکريت

هماتوکريت عبارت است از حجم اشغال شده گلبول هاي قرمز خون و به عبارت ديگر هماتوکريت در صد گلبول هاي قرمز فشرده شده خون مي باشد هماتوکريت روش غير مستقيم مناسبي جهت اندازه گيري تعداد گلبول هاي قرمز خون است درجه حرارت محيط نيز بر ميزان هماتوکريت موثر است به گونه اي که ميزان هماتوکريت در پرندگان با افزايش درجه حرارت کاهش يافته و با کاهش درجه حرارت افزايش مي يابد جوجه هاي گوشتي رشد يافته در محيط هاي خنک هماتوکريت بالاتري دارند در حالي که جوجه هايي که در تنش گرمايي قرار گرفتند هماتوکريت پايين تري را نشان داده اند در جوجه هاي گوشتي مشاهده شده است که با قرار گرفتن در دماهاي 7 ، 20 ، 25، 30 و 35 درجه سانتي گراد هماتوکريت خون در دماي 25 درجه سانتي گراد و بالاتر کاهش معني داري را نشان مي دهد . گزارش شده است که جوجه هاي گوشتي که در دماي 28 و 36 درجه سانتي گراد نگهداري شده بودند نسبت به جوجه هايي که در دماي 20 درجه سانتي گراد نگهداري شدند هماتوکريت پايين تري داشتند در بوقلمون هاي نر بالغي که در دماهاي 10، 1/21 ، 2/32 و 8/37 درجه سانتي گراد قرار گرفته بودند مشاهده شد بوقلمون هايي که در دماي 8/37 درجه سانتي گراد نگهداري شده بودند در مقايسه با بقيه دماها هماتوکريت پايين تري دارند همچنين بوقلمون هايي که در دماي 2/32 درجه سانتي گراد بودند مقدار اندکي هماتوکريت پايين تر نسبت به دماهاي 10 و 1/21 درجه سانتي گراد نشان دادند.

5- غلظت پروتئين هاي پلاسما

اغلب پروتئين هاي پلاسما از اسيدهاي آمينه اي توليد مي شوند که منشا آنها غذا يا کاتابوليسم بافت ها است و توليد اين پروتئين ها در کبد صورت مي گيرد . در دماي بالاي محيطي مزمن ، غلظت پروتئين هاي پلاسما همراه با بالا رفتن دما کاهش مي يابد . غلظت پروتئين هاي پلاسما در جوجه هاي گوشتي که در معرض گرما قرار گرفتند در دماي 28 و 36 درجه سانتي گراد مقادير پايين تري را نسبت به دماي 20 درجه سانتي گراد نشان دادند همچنين در جوجه هاي گوشتي که تحت تنش گرمايي حاد 35 درجه سانتي گراد به مدت 6 ساعت قرار گرفتند مقدار آلبومين در مقايسه با حالت طبيعي پايين تر بود و پروتئين تام نيز کاهش نشان داد .

6- حجم پلاسما

دردماي بالا حجم پلاسما افزايش مي يابد افزايش حجم پلاسما درتنش گرمايي موجب کاهش کل ويسکوزيته خون مي شود . با قراردادن جوجه هاي گوشتي درتنش گرمايي حاد و مزمن مشخص گرديده است که همراه با افزايش دما ، حجم پلاسماي خون افزايش مي يابد . هنگامي که جوجه هاي گوشتي در معرض دماي بالا قرار مي گيرند حجم خون و پلاسماي آنها افزايش معني داري مي يابد اما اين افزايش با بالا رفتن دما به صورت خطي نيست افزايش حجم خون نه تنها موجب کاهش در ويسکوزيته خون و اسمولاليته پلاسما مي گردد بلکه احتمالا ً در افزايش بازده قلب نيز نقش دارد که براي کاهش مقاومت محيطي و افزايش پراکنش بافتي جهت انتقال گرما به سطح مفيد مي باشد .

7- اسمولاليته پلاسما

فشار اسمزي پلاسماي پرندگان به طور قابل ملاحظه اي پايين تر از فشار اسمزي پلاسماي اکثر پستانداران است واين امر به خاطر آن است که آلبومين پلاسماي پرندگان نسبتا ً پايين تر از آلبومين پلاسماي پستانداران است آلبومين دربه وجود اوردن فشار کلوييدي اسمزي نقش بسزايي دارد در دماهاي بالاي محيطي اسمولاليته پلاسما کاهش مي يابد . در گزارشي مشاهده شده است که جوجه هاي گوشتي که در دماهاي 28 و 36 درجه سانتي گراد قرار گرفته بودند در مقايسه با دماي طبيعي پرورش ، اسمولاليته پلاسماي کمتري را نشان دادند درگرما مصرف آب افزايش يافته ورود آب به داخل سيستم گردش خون افزايش مي يابد در نتيجه با افزايش آب از اسمولاليته پلاسما کاسته مي شود کاهش در اسمولاليته پلاسما فقط به خاط افزايش آب پلاسما نيست و ممکن است به خاطر کاهش غلظت پروتئين هاي پلاسما و الکتروليت هاي پلاسما باشد .

8- آنزيم ها و متابوليت هاي پلاسما

تحقيقات متعدد بر روي مرغ هاي تخمگذار و جوجه هاي گوشتي نشان مي دهد که تنش گرمايي هيچ گونه تاثيري بر مقادير آنزيمي ومتابوليتي پلاسما نمي گذارد آکالين فسفاتاز ، کراتينين و اسيد اوريک پلاسماي مرغ هاي تخمگذاري که در تنش گرمايي 38 درجه سانتي گراد به مدت 140 دقيقه قرار گرفته بودند هيچ تغييري را نشان نمي دهد گلوکز پلاسما در دماي بالا افزايش مي يابد اما اين اختلاف نسبت به شاهد معني دار نمي باشد با اين وجود گزارشي اظهار مي کند که غلظت آلکالين فسفاتاز پلاسماي پرندگاني که در دماي بالاتر از حد طبيعي پرورش يافته بودند با کاهش همراه بود. تصور بر اين است که دليل عدم تغييرات معني دار در آنزيم ها ، الکتروليت ها و متابوليت هاي پلاسما در تنش گرمايي حاد اين است که عوامل فيزيولوژيکي و بيولوژيکي خون ، همانند تعادل اسيد – باز خون بلافاصله تحت تاثير قرار نمي گيرد.

9- ميزان ته نشيني

ميزان سديمانتاسيون ، سرعت ته نشيني گلبول هاي قرمز خون برحسب ميلي متر در مدت زمان يک ساعت است ميزان سديمانتاسيون گلبولهاي قرمز به دو عامل اصلي بستگي دارد : نخست نيروي جاذبه زمين که باعث ته نشيني گلبول ها مي شود و دوم مقاومتي که در اثر اصطحکاک پلاسما با گلبول هاي قرمزي که در آن غوطه ور است به وجود مي آيد نقشي که هريک از اين عوامل بر عهده دارند به چند عامل ديگر از قبيل شکل واندازه سلول ها ، وزن مخصوص پلاسما و ترکيب شيميايي پلاسما بستگي دارد . اطلاعات بسيار کمي در مورد ميزان سديانتاسيون پرندگان وجود دارد تغيير در ميزان سديمانتاسيون مي تواند به وسيله دماي محيطي تحت تاثير قرار گيرد . مشاهده شده است که بوقلمون هايي که در درجه حرارت 8/37 درجه سانتي گراد قرارگرفتند در مقايسه با دماهاي 2/32 ، 1/21 و 10 درجه سانتي گراد ميزان سديمانتاسيون بالاتري داشتند . قرار گرفتن طيور در درجه حرارت هاي بالاي محيطي ، هماتوکريت و هموگلوبين را کاهش ميدهد که شواهد قاطعي براي وقوع رقيق شدن خون و افزايش ميزان سديمانتاسيون مي باشد .

10- ضربان قلب ، برون ده قلب ، فشارخون و کل مقاومت جانبي

قرار گرفتن پرندگان در درجه حرارت هاي بالاي محيطي با کاهش فشار خون افزايش برون ده قلب و کاهش مقاومت جانبي همراه است و با وفق يافتن پرندگان به افزايش دما ، برون ده قلبي کاهش و فشار خون افزايش مي يابد و مقاومت جانبي به حد طبيعي بر مي گردد . در بوقلمون ها مشاهده شده است که ميانگين تعداد ضربان قلب پس از اين که 60 دقيقه در درجه حرارت 38 درجه سانتي گراد قرار گرفتند افزايش مي يابد تعداد ضربان قلب پيوسته ومنظم بالا مي رود تا اينکه 150 دقيقه پس از شروع بالا بردن دما به اوج 332 ضربه در دقيقه مي رسد سپس بعد از 15 دقيقه به 296 ضربه در دقيقه کاهش مي يابد بر اين اساس محققين متوجه شدند که يک ارتباط خطي بين تعداد ضربان قلب و دماي راست روده وجود دارد فقط در بالاترين دماي راست روده ، تعداد ضربان قلب افت مي کند . وقتي دماي محيطي افزايش مي يابد وزن قلب کاهش معني داري را نشان مي دهد تغييرات مشاهده شده در ويسکوزيته ناشي از تغيير در هماتوکريت است که با تغييراتي دروزن عضله قلب همراه مي باشد ارتباط خطي مشاهده شده بين هماتوکريت و وزن قلب نشان مي دهد که وفق ناپذيري وزن قلب با تغييراتي درفعاليت کاري قلب همراه است پرکاري قلب در نتيجه تغييراتي در فعاليت کاري قلب ايجاد مي شود و آن هم نشاي از فشار بالاي ريوي مي باشد .

نتيجه گيري

هنوز مشخص نيست تغييراتي که در سيستم گردش خون رخ مي دهد بخشي از وفق ناپذيري به دماي محيطي بالا يا پايين است يا اين که پاسخي به تنش به وجود آمده مي باشد با دانستن تغييراتي که در اثر تنش گرمايي به وجود مي آيد مي توان راهکارهايي را در جهت رفع يا به حداقل رساندن آنها اتخاذ نمود.



فصلنامه چکاوک – حسين تحسيري