تکثیر بادام

ni_rosa_ce

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
بهترین پایه براى بادام، (نهال بذری) بادام است ولى آن را روى هلو هم مى‌توان پیوند کرد. پایه بادام در خاک‌هاى آهکى و پایه هلو در خاک‌هاى نمیه مرطوب و یا خیلى سبک نتیجه بهترى مى‌دهند. پایه هلو باعث مى‌شود که از عمر اقتصادى درخت که در حال عادى حدود ۵۰ سال است، کاسته شود. در ایران، از انواع بادام وحشى (مثلاً بارشین یا الوک) که در برابر خشکى بسیار پایدار مى‌باشند نیز به‌عنوان پایه استفاده به‌عمل مى‌آید.
تکثیر موفقیت آمیز بادام نیازمند انتخاب و آماده كردن یك خزانه مناسب است. گام بعدی می تواند پیداكردن و تیمار كردن بذر باشد. به طور كلی كار اصلی تکثیر شامل دو مرحله است :
1- تکثیر پایه از دانهال و یا قلمه های چوب سخت
2- پیوند زدن پیوندك ارقام بادام انتخابی دارای كیفیت میوه دهی مطلوب به پایه ها به صورت پیوند جوانه و یا چوب


مدیریت خزانه
1- انتخاب محل:

خزانه بادام باید در خاكی حاصلخیز ، عمیق ،‌دارای زه كشی خوب و دارای بافت شنی لومی و یا لومی احداث شود. خاك باید عاری از نماتد و عوامل بیماریزای مهم نظیر قارچهای عامل پوسیدگی طوقه و پوسیدگی ریشه و باكتری های مولد گال طوقه باشد. نه خاك و نه آب آبیاری موجود نباید حاوی سطوح مسموم كننده موادغذایی نظیر : كلرور سدیم و بر باشد.

2- آماده كردن محل :
آماده كردن خزانه یك سال قبل از كاشت شروع می شود و در این زمان كارگران خاك را تسطیح و نسبت به ایجاد زه كشی اقدام میكنند. دراواخر بهار و یا تابستان محل با گاز ضدعفونی می شود. این كار بیشتر نماتدها، علف های چندساله و قارچهای خاك زی را از بین برده و بیشتر بذر علف ها را می كشد.
برای اینكه ضدعفونی كردن موثر باشد خاك باید متخلخل و دارای رطوبت مناسبی باشد اگر هدف كنترل نماتد باشد ، ضدعفونی با گاز وقتی بیشترین تاثیر را دارد كه رطوبت در حد متوسط باشد. اگر هدف كنترل علف است ، ضدعفونی با گاز وقتی بیشترین اثر را دارد كه خاك به ویژه قسمت 15 سانتی متری لایه رویی آن رطوبتی در حد ظرفیت نگهداری داشته باشد. بعد از ضدعفونی كارگران روكش را بر می دارند تا امكان دهند ماده ضدعفونی خارج شود. گام بعدی ایجاد خطوط و یا بستر كاشت است.
ضدعفونی می تواند جذب فسفر و روی را در درختان خزانه كاهش می دهد. برای اطمینان از مقدار كافی این موادغذایی، بسیاری از خزانه ها كودهای غنی از فسفر و روی را در زیر بستر كاشت و به هنگام درست كردن آن ها به كار می برند. بعضی خزانه ها پتاسیم ومقدار كمی ازت نیز مصرف می كنند.

3- آبیاری :
بذرها ، قلمه ها ودرختان نباید هرگز آنقدر خشك شوند كه رشد آنها متوقف گردد. بیشتر
خزانه های بادام از آبیاری بارانی استفاده می كنند. زیرا خزانه را به طور یكنواخت آب می دهد. اگر شیب مزرعه به حدكافی یكنواخت باشد كه مانع تجمع آب شود، صاحب خزانه می تواند از آبیاری جوی و پشته استفاده كند.
در خلال 1 یا 2 سالی كه درختان در خزانه هستند باید بهترین مراقبت ها از آنها به عمل آید. آبیاری باید به حد كافی انجام شود. در طول تابستان كه گرمای هوا شدید است ، آبیاری هفتگی و حتی آبیاری بیشتری ممكن است لازم باشد. مدیریت آب یك عامل عمده در حفظ حداكثر رشد درطول فصل رویش است.

4- كود :
وقتی درختان در حال رشد هستند ، كودباید برحسب نیاز یا به صورت كود دادن دركنار ردیف ها و یا بصورت مصرف با آبیاری بارانی داده شود. مصرف مقداركم كود نیتروژن در دفعات متعدد برای تداوم رشدسریع درختان ضروری است.

5- عملیات داشت :
كنترل علف ها و آفات برای عملیات موفقیت آمیز خزانه ضروری است علف ها می توانند موادغذایی، نور و رطوبت درختان كوچك را به یغما ببرند. علف ها می توانند با كولتیوار زدن، مصرف علف كش های پیش و پس رویشی ویاتركیبی از هر دو مهار شوند. سرانجام آفات و كنه ها هم باید حسب نیاز وقتی توسعه یافتند مهار شوند.


تکثیر پایه
تولید تجارتی بادام از ارقامی است كه برپایه پیوند جوانه و یا شاخه شده اند. دوروش تولید پایه تکثیر با بذر ، تکثیر با قلمه چوب سخت است.
1- تکثیر با بذر:
درتابستان كارگران میوه های رسیده را از درختان بذری جمع آوری می كنند بعد از اینكه دانه از میوه جدا گردید، شسته شده ، خشك و در محلی سردو خشك انبار می شود و استراتیفیكه میگردد.
بذر بادام در دمای Cْ 5به مدت 1 تا 2 ماه سرمادهی مرطوب می شود. ( در مقایسه بذر هلو نیازمند 3 تا 4 ماه چینه سرمایی است ) اگر چه بذر را می توان درماسه در اتاقی سرد چینه سرمایی كرد ولی بیشتر خزانه ها بذر را مستقیماً‌ در مزرعه استراتیفكه می كنند.
به هنگام استراتیفیكه كردن درمزرعه كارگران بذرها را به مدت 24 ساعت در آب خیسانده وسپس آنها را در پاییز به عمق 8 سانتی متر در خطوط خزانه می كارند. بعضی خزانه ها فاصله 10 تا 15 سانتی متر را در خطوط به كار می برند و فاصله خطوط از یكدیگر نیز 90 سانتی متر درنظر گرفته می شود. برخی دیگر بذرها را نزدیك تر كشت كرده وسپس دانهالها را تنك میكنند تا فاصله آنها 15 سانتی متر باشد.

2- تکثیر با قلمه چوب سخت :
درختان حاصل از قلمه چوب سخت نسبت به درختان تکثیری با بذر دارای این مزیت هستند كه از نظر ژنتیكی كاملاً‌ مشابه منبع اولیه اند این روش شامل چهار مرحله است :
الف. جمع آوری قلمه چوبی : از اوایل آبان تا اواسط آذرماه ، كارگران شاخه های چوبی 1 ساله دارای قطر 1 تا 5/2 سانتی متر را از درختان مادری دارای رشد شدید كه در كرت پایه به شدت هرس شده اند ،‌ جمع آوری می كنند.
ب. حذف برگ و تهیه قلمه :‌ كارگران برگها را از شاخه جداكرده و شاخه ها را در قطعات 30 تا 40 سانتی متر برش می دهند.
ج. آغشتن : برای تشدید ریشه زایی قاعده قلمه ها را در ایندول بوتریك ( IBA ) فرو می برند یكی از روشها آغشتن قلمه ها به محلولی است كه در آن 500 تا 1500 قسمت در میلیون IBA در الكل 50 درصد حل شده باشد. برای سرعت عمل كارگران قسمت قاعده هر شاخه را به مدت 10 تا 30 ثانیه در محلول قرار می دهند. قلمه هایی كه با یك پودر تجارتی تیمار شده اند ، ابتدا در آب فرو برده شده و سپس به پودر تجارتی آغشته می شوند.
د. كاشت : كارگران قلمه ها را به عمق 15 سانتی متر ونیز فاصله 15 سانتی متر از یكدیگر كشت می كنند.
تکثیر با قلمه روش استاندارد تهیه پایه GF677 است .

تکثیر درختان كامل:
صاحب خزانه درختان كامل را از طریق پیوند جوانه و یا سرشاخه كاری كه هر دو روشهای رویشی تکثیر است ، تکثیر می كنند.
پایه های ویژه كیفیت های مربوط به استقرار درخت ، مقاومت به بیماری یا نماتد ، عملكرد ، جذب موادغذایی یا تحمل به شرایط نامساعد خاك را ، عرضه می دارند. پایه هایی كه معمولاً در درختان بادام بكار می روند دانهال های نماگارد و هلوی لاول ، دو رگه های هلو- بادام تولیدی از بذر یا قلمه چوبی و آلوی ماریانا 2624 تولیدی از قلمه های چوب سخت است. انتخاب بهترین موادگیاهی در شرایط معین به معنی انتخاب پایه هایی است كه به بهترین وجه مناسب محل باغ و نیز انتخاب پرمحصول ترین رقمی است كه با پایه و شرایط محلی سازگار باشد.

1- پیوند جوانه :
سه روش پیوند جوانه به صورت عام بكار می رود : پیوند جوانه ماه ژوئن ، پیوند جوانه بهاره و پیوند جوانه پاییزه .درختان از اواسط ژوئن تا اوت پیوند نمی شوند زیرا دمای بالا می تواند جوش خوردن محل اتصال پیوندك / پایه را تضعیف كرده و شرایط آب و هوایی برای رشد را ناكافی كرده و درخت دلخواه تا پاییز ممكن است نتواند تولید شود.
پیوند جوانه در اوایل خردادماه: بیشتر قراردادن جوانه های پیوندك در پایه در اواخر اردیبهشت ماه شروع می شود.
نخ پیوند جوانه رادر محل خود نگه می دارد یك جوانه به درون پوست پایه لغزانده شود
پیوند T ( شكمی )‌ روش ارجح در پیوند جوانه است. برای اینكه پیوند جوانه T موفقیت آمیز باشد ، پوست پایه باید شكاف داده شود ( پوست باید به سادگی از چوب زیرین جدا شود)
فرآیند پیوند جوانه T وقتی آغاز می شود كه كارگران شاخه های حامل جوانه را جمع آوری كرده و برگ ها را از شاخه های روییده در فصل رشد جاری جدا می كنند آنان سپس جوانه را از شاخه حاوی جوانه می برند باید مراقب بود كه چوب درون جوانه حذف شود. یكی از كارگران برش های T شكل در پوست یاپه ایجاد می كند . شكاف باید 15 تا 20 سانتر متر بالاتر از سطح خاك باشد.
محل اتصال را با نخ پیوند می بندند تا جوانه محكم درجای خود قرار گیرد.
حدود 4 روز پس از جای دادن جوانه كارگران شاخه های پایه را قطع می كند و 5 تا 13 سانتی متر از ساقه را در بالای جوانه باقی می گذارند . یك تا چندشاخه اجازه می یابند كه در بالا و پایین جوانه باقی بمانند. این شاخه ها شاخه های پرستار نامیده می شوند و فتوسنتز مورد نیاز رشد را تامین می كنند و به علاوه محل اتصال را در مقابل آفتاب مستقیم محافظت كرده و آنرا سایه می كنند. 2 تا 5/2 هفته بعداز پیوند جوانه ، شاخه هابیشتر و درست از بالای جوانه قطع می شوند .
وقتی كه جوانه به بلندی 25 تا 45 سانتی متر رسید ، تمام شاخه ها وبرگهای دیگر حذف می شوند.

2- پیوند جوانه بهاره :
فرآیند پیوند جوانه بهاره در زمستان و زمانی آغازمی شود كه كارگران چوب های درحال خواب را جمع آوری میكنند. چوب ها در دمای ْ36 تا F ْ38 ( Cْ 3 ) تا زمانی كه لازم باشد یعنی اواسط آوریل تا اواسط مه انبار می شوند. از پیوند جوانه T معمولاً برای پیوند بهاره استفاده می شود. برخلاف جوانه هایی كه در پیوند ژوئن به كار می رود، جوانه های پیوند بهاره چوب خود را حفظ می كنند. به محض اینكه جوانه درپوست پایه جای داده شد، همه شاخه های پایه حذف می شوند. پیوند جوانه بهاره معمولاً روش انتخابی برای پایه ماریانا 2624 است زیرا برخلاف دانهالها قلمه های ریشه دار ماریانا 2624 دراواسط آوریل به حد كافی بزرگ هستند هم درختانی كه پیوند جوانه ماده ژوئن شده اند و هم درختانی كه پیوندجوانه بهاره شده اند ،‌ هر دو هنگامی كه فروخته می شوند تنها یك سال عمر دارند.

3- پیوند جوانه خواب :
برخی از خزانه دارها جوانه ها را در شهریور ماه به درون پوست پایه منتقل می كنند. محل اتصال در طول پاییز جوش می خورد ولی شاخه های باقیمانده ( در بالای پیوند ) مانع از رشد جوانه می شوند. در بهار درست قبل از شروع رشد ،‌ یك كارگر شاخه های بالای پیوند را قطع می كند و پیوند شروع به رشد می نماید . وقتی كه درانتهای فصل درخت فروخته می شود، پایه دوسال و پیوند یك سال عمر دارند.



منبع
 
بالا