توصيه‌هاي پرفسور «جان‌لنگ» به طراحان شهر تهران در گفت و گو با ECNN

[Checkmate]

پروفسور جان لنگ که او را از تأثیرگذارترین نظریه پردازان طراحی شهری در جهان طی دو دهه اخیر می دانند، اردیبهشت ماه جاری وارد تهران شد تا در سمینار و کارگاه‌های آموزشی معماری و طراحی شهری در دانشگاه تهران، هدایت دانشجویان ایرانی را برای چهار روز به‌عهده بگیرد.
معماری و طراحی شهری: تئوری و عمل؛ سرشت طراحی و رویکردهای فرآیند طراحی شهری؛ جدال برای ساختمان‌ها و طراحی شهری عملکردی و نگاه به آینده و طراحی شهری در فرآیند جهانی شدن، فرآیند طراحی: راه‌حل‌های عام، پارادایم‌ها و فرآیند طراحی؛ پارادایم‌های موجود و طراح‌های شهری؛ و مسئله این است: فروش فرآورده یا حل مسئله، سرشت طراحی: تعریف مسئله و اهداف اصلی؛ واکاوی پارادایم‌های جاری طراحی شهری؛ سرشت عملکرد در طراحی؛ و طراحی فرآیند طراحی ازجمله موضوعاتی بودند که جان لنگ درباره آن‌ها برای دانشجویان ایرانی سخنرانی کرد.
اگرچه پوشش سخنرانی‌ها و کارگاه‌ آموزشی به دلایلی که بخشی از آن به ناهماهنگی‌های برگزارکنندگان و بخش دیگری به تعمد آن‌ها برای عدم حضور رسانه‌ها بازمی‌گردد، غیرممکن شد اما این استاد طراحی شهری؛ سرانجام در آخرین دقایق حضور خود در تهران؛ به چند سوال خبرنگار پایگاه خبری شهر الکترونیک پاسخ گفت.
او در پاسخ به پرسشی درباره مشکلات طراحی در ساختار شهری تهران گفت: من؛ مدت کمی را در تهران بوده‌ام و به درستی نتوانستم مشکلات تهران را درک کنم؛ به همین دلیل تنها می‌توانم به مباحث کلی اشاره کنم. پیش از هر چیز این شهر با مشکلاتی در حوزه ترافیک شهری، خیابان‌ها، نحوه‌ حضور و تقابل خودروها در خیابان‌ها، چهارراه‌ها‏، اطراف ساختمان‌ها و... مواجه است که بخشی از آن‌ها به طراحی شهری بازگشت می‌کند و بخش دیگری ریشه در فرهنگ جامعه ایرانی دارد.

به اعتقاد جان لنگ؛ امروزه در کشورهای پیشرفته؛ فرهنگ شهروندی برای مسؤولان شهری اهمیت بسیار بالایی دارد. آن‌ها همزمان با پیش‌برد ساختارها و طراحی‌های شهری، اصلاح فرهنگ شهرنشینی را سرلوحه اقدامات خود قرار می‌دهند. گمان می‌رود که شهری مانند تهران علاوه بر تغییرات اساسی که باید در ساختار شهری خود شاهد باشد و درکنار ضرورت‌های پرداختن به قسمت‌هایی که در آن‌ها ساختمان‌ها به زمین می‌رسند و نیز فضای شهری، باید به روش‌های تازه شهروندی نیز مجهز شود.
او در پاسخ به این سؤال که تهران یک شهر خودرو محور است و تمام خدمات شهری در آن، حول محور حرکت خودروها طراحی شده، چنین شهری چگونه در ملاحظات طراحی و شهرسازی قابل اصلاح است، متذکر شد: خیلی دشوار است برای شهری که فقط برای ماشین‌ها طراحی شده،‏ طراحی خوبی اعمال شود که در آن به پیاده‌ها نیز به همان میزان توجه شود. شاید تنها راه‌کار باقی‌مانده برای توقف بحران‌های چنین شهری، تمرکز روی حمل و نقل سریع است. این شهر چاره‌ای ندارد جز آنکه سیستم‌های حمل و نقل خود را از تحرک و سرعت بیشتری برخوردار کند و درکنار آن به موضوعات دیگر نیز بپردازد.
پرفسور لنگ؛ راه‌کار تازه‌ شهرداری تهران در گسترش محورهای پیاده را خوب ارزیابی کرد و درعین حال توصیه کرد: اگرچه در طراحی پروژه‌های تازه شهری برای تهران باید به مسیر عابران توجه زیادی شود اما این توجه نباید از سرعت رفت و آمد خودروها بکاهد درغیر این‌صورت مشکل ترافیکی سنگین‌تر از قبل شده و ترافیک خودورها، ترافیک در آمد و شد عابران را نیز به دنبال خواهد داشت.
وی یادآور شد: تهران؛ شهر پرتراکمی ا‌ست. در نگاه اول به نظر می‌رسد این شهر به فضاهای سبز و فضاهای باز زیادی نیاز دارد اما در انجام چنین پروژه‌هایی باید بسیار محتاط بود و از زیاده‌روی پرهیز کرد، چراکه زیاده‌روی در ساخت فضاهای سبز و باز، مضرات و دشواری‌های دیگر شهری را در پی دارد.
جان لنگ در لابه‌لای شتاب برگزارکنندن سینمار معماری و طراحی؛ به آخرین پرسش پایگاه خبری شهرالکترونیک درباره سطح دانش دانشجویان ایرانی گفت: دانشجویان ایرانی از سطح علمی قابل قبولی برخوردارند. آن‌ها مطالعات خوبی دارند و هنوز شوق زیادی برای آموختن.
من در این سمینار سعی نکردم از باید‌ها و نباید‌های طراحی شهری یا معضلات شهر‌ها سخنی بگویم بلکه تلاش کردم نوع نگاه به مباحث و مسائل مهم در حوزه طراحی شهری و شهرسازی را به آن‌ها گوشزد کنم. به آن‌ها تاکید کردم که مطالعاتشان را زیاد کنند و نوع نگاهشان را بهبود ببخشند.

 

[هدیه.]

شهر ایده‌آل شما چه شکلی است؟

اینجا پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است، جایی که چند روزی است شور و همهمه سمینار آینده طراحی شهری و معماری در ایران آن را به دانشکده متفاوتی تبدیل کرده است. به گزارش روابط عمومی سازمان زیباسازی شهر تهران، حدود صد شرکت کننده در یکی از کارگاه‌ها روی سه پایه‌های قرمز و پشت میزهای طراحی نشسته‌اند و تند و تند دارند اسکیس می‌زنند. پروفسور جان لنگ، مدرس کارگاه از آنها خواسته تصویر ذهنی خود از پنج شهر متفاوت را طراحی کنند.

فضا مثل هر کارگاه دیگری در رشته‌های هنر صمیمانه و پر از هیجان است. یکی سرش را خم کرده و تا کاغذ زیر دستش دو سانتی متر بیشتر فاصله ندارد، دیگری خط‌های متقاطع را با سرعت روی دل کاغذ می‌نشاند و آن یکی سرگردان بین ردیف میزها راه می‌رود و سعی می‌کند از روی دست دیگران ایده بگیرد. پروفسور هم مثل هر استاد دیگری کتش را درآورده و با حالت یک استاد با سابقه معماری، بین ردیف‌ها قدم می‌زند و به کارهای حاضران نگاه می‌کند. کنار برخی چند لحظه‌ای مکث می‌کند، با عده‌ای چند کلمه‌ای حرف می‌زند، به یکی می‌گوید «واندرفول» و از کنار خیلی‌ها بدون حرف می‌گذرد. شرکت کنندگان اگرچه غرق در کار خود هستند، اما گاه گاهی با شنیدن صدای استاد در نزدیکی خود سر را بالا می‌آورند و با کنجکاوی به نظرات او درباره کار بقیه گوش می‌دهند و بعد با وسواس و دلهره به سراغ طرح خود می‌روند تا ایراداتی را که فکر می‌کنند عنقریب متوجه آنان می‌شود، با چند خط شتابزده رفع کنند. قرار است طرح‌هایی از یک شهر معمولی و تجاری، یک شهر عقلانی، یک باغشهر، یک شهر نو سنتی و شهر ایده‌آل خودشان را بکشند. شهرهای معمولی اغلب مثلث و با خیابان‌های کج و معوج‌اند، شهرهای عقلانی از بلوک‌های مرتفع با فواصل منظم تشکیل شده‌اند، باغشهرها پر از دار و درختند، شهرهای نو سنتی اغلب یک مسجد یا بنایی مشابه آن دارند و شهرهای ایده‌آل هر شکلی می‌توانند داشته باشند. حدود یک ساعت برای کشیدن طرح‌ها فرصت داده شده است. در پایان این مهلت، کارها به بوردهای روی دیوار آویخته می‌شوند و لنگ با انبوه شرکت کنندگان، از این ژوژمان بازدید می‌کند. گاهی طراح را صدا می‌کند و از او راجع به کارش توضیح می‌خواهد. گاهی با شور و هیجان از یک طرح تعریف می‌کند و گاهی با شوخی و طعنه، ایرادات یک طرح را به کنایه بیان می‌کند. در پای یک طرح از حاضران خودکاری می‌طلبد و با کشیدن حفره‌ای رو به آسمان، طرح را اصلاح می‌کند. از شرکت کنندگان می‌پرسد فکر می‌کنید هر یک از این شهرهای طراحی شده از کدام شهر واقعی الگو گرفته‌اند. پاسخ‌ها متفاوت است. از طراحان خواسته معایب و محاسن هر یک از این شهرها را در کنار آن بنویسد. جالب است که نظرات اغلب به زبان انگلیسی نوشته شده و بیشتر دانشجویان بدون نیاز به مترجم با لنگ صحبت می‌کنند. یکی از دانشجویان در حال اصلاح نهایی طرحش، کارگاه سه شنبه را مفیدتر از کارگاه روز قبلش توصیف می‌کند. او که تنها به دریافت مدرک سمینار از لنگ فکر می‌کند، او را بزرگترین طراح شهری جهان در حال حاضر معرفی می‌کند و در اثبات این ادعا می‌گوید: کسی که کارل لینچ را نقد می‌کند، معلوم است چه آدم بزرگی است. او در مجموع از سمینار و کیفیت برنامه‌های آن راضی است، اما معتقد است اگر تعداد شرکت کنندگان کمتر بود، کارایی لنگ و برنامه‌ها هم بالاتر می‌رفت. او کنفرانس صبح را از کارگاه بعدازظهر منطقی‌تر می‌داند و می‌گوید: طبیعی است که هر استاد تنها برای یک کارگاه 10 تا 12 نفره وقت و انرژی دارد و وقتی جمعیت بیشتر می‌شود، امکان نقد و بررسی دقیق کارها از بین می‌رود و استاد هم خسته می‌شود. او می‌گوید: در مجموع جان لنگ بیشتر به طرح کلیات و مسائل تئوریک می‌پردازد و این طبیعی است، چون او که نمی‌تواند در چهار روز هر چه بلد است، به ما یاد بدهد. دانشجوی دیگری که عضو کمیته اجرایی سمینار هم هست، می‌گوید برای استفاده از سخنان لنگ، باید آنتن قوی داشته باشی و دنبال نکته باشی. او سمینار را خوب و نه فوق العاده توصیف می‌کند و می‌گوید اگر موضوع سمینار خردتر و مشخص‌تر بود، بهتر بود. او معتقد است: خود جان لنگ هیچ شناختی درباره ایران ندارد و در پانل بحث آزاد هم مهندس «پاسبان حضرت» کسی راجع به مسائل ایران حرف نزد. وی ادامه می‌دهد: آدمی در سطح لنگ نیاز به سوالات پخته‌تری دارد تا پانل مفید واقع شود. بنابراین فکر می‌کنم صحبت‌های استادان ایرانی بومی‌تر و برای دانشجوی ایرانی ملموس‌تر است. با این حال استفاده از تجربیات آدم‌هایی مثل لنگ در سطوح بالاتر جواب می‌دهد. او کارگاه را خوب و راضی کننده توصیف می‌کند و می‌گوید: خوب است که گاهی تلنگری به ذهنمان زده شود تا به بعضی چیزها که به نظرمان بدیهی می‌آید، دوباره نگاه کنیم. دومین کارگاه عملی سمینار هم با قضاوت کارها توسط پروفسور جان لنگ به پایان می‌رسد و شهرهای ایده‌آل دانشجویان و طراحان به دیوارهای کارگاه آویخته می‌ماند؛ دانشجویانی که ایده‌های بزرگی برای شهر خود در ذهن دارند.

منبع : سازمان زیبا سازی شهر تهران